De (proces)industrie is druk in beweging. Steeds meer bedrijven verleggen de focus van het beveiligen op basis van een beschrijvende norm naar een risicobenadering. Deze benadering is beschreven in de Praktijkregels voor Drukapparatuur katern 2.7’ (PRD2.7). We zien dat er op dit moment veel vragen worden gesteld over de PRD2.7 en de daarin genoemde NEN-EN-IEC61511 norm. In dit artikel behandelen we wat de vereisten zijn om de risicobenadering in te zetten voor de beveiliging van jouw drukapparatuur.
Bij industriële processen komt vaak hoge druk kijken. Is deze druk hoger dan 0,5 bar(g)? Dan valt je drukapparatuur en bijbehorende leidingen onder het Warenwetbesluit Drukapparatuur. Dit besluit bevat de Nederlandse implementatie van de Pressure Equipment Directive (PED). Dit is een Europese richtlijn die de eisen beschrijft voor het veilig ontwerpen, gebruiken en onderhouden van procesinstallaties.
Volgens de richtlijn moet een gevaren analyse worden uitgevoerd om aan de essentiële veiligheidseisen te voldoen. In de nieuwste versie (geldig vanaf 2016) is dit aangepast en uitgebreid naar ook een risico analyse. Dit past bij de huidige visie van risico denken op het gebied van veiligheid. Volgens het Arbo-besluit moet een werkgever namelijk risico’s inventariseren en managen. Dit zorgt er echter wel voor dat de benadering van één ultieme beveiliging, zoals dit van oudsher meestal werd gedaan met een afblazende beveiliging, eigenlijk niet meer voldoet. Vaak is het namelijk zo dat het risico voor mens en milieu pas acceptabel is wanneer meerdere beveiligingslagen zijn toegepast. Wanneer deze lagen niet goed worden ontworpen, zorgt dit voor een groter risico dan dat geaccepteerd is vanuit verschillende risico-studies. Dit betekent dat alle beveiligingslagen even belangrijk zijn.
Vroeger gebruikte de industrie voornamelijk normen die precies beschreven hoe een beveiliging uitgevoerd moest worden. Die benadering wordt de deterministische methode genoemd. De meest gebruikte norm in Nederland was hiervoor de Regels voor Toestellen Onder Druk (RTOD). Nu zijn de meeste, onder de PED geharmoniseerde EU-normen gebaseerd op risicobenadering. Deze benadering noemen we ook wel de probabilistische methode. De basis hiervan zit hem in een risicobeoordeling met diverse beveiligingslagen. Een veelgebruikte methode daarvoor is de Layers of Protection Analysis (LOPA) of een andere versimpelde vorm die daarvan is afgeleid.
In Nederland is de richtlijn ‘Praktijkregels voor Drukapparatuur katern 2.7’ (ook wel PRD2.7 genoemd) specifiek uitgebracht voor beveiligingen die gebruik maken van deze probabilistische methode. In dit katern van de PRD wordt specifiek benoemd dat wanneer gebruik gemaakt wordt van deze methode een managementsysteem en een levenscyclus geïmplementeerd moeten zijn. Hierbij wordt specifiek naar de (NEN-EN-) IEC61511 verwezen. De (NEN-EN-) IEC61511 is de norm voor instrumentele beveiligingen voor de procesindustrie, ook wel bekend als de SIL-methodiek. Het managementsysteem moet ervoor zorgen dat de juiste mensen, met de juiste middelen, de juiste activiteiten vanuit de levenscyclus uitvoeren. De levenscyclus geeft aan in welke volgorde verschillende stappen van ontwerp, installatie tot onderhoud ondernomen moeten worden. Volgens de PRD2.7 is het niet mogelijk om zonder kennis van de (NEN-EN-) IEC61511 deze methode toe te passen.
Je zou kunnen zeggen dat wanneer de deterministische methode wordt toegepast, er blijkbaar geen sprake is van een managementsysteem of levenscyclus. Dit houdt dan in dat er voor die beveiligingen ook geen kwaliteitseisen (denk aan competentie, verificaties etc.) en geen eisen aan de levenscyclus gesteld zijn. Echter is het zo dat je ook bij de deterministische methode competent moet zijn en dat de normale levenscyclus van een beveiliging moet worden doorlopen. Dit ligt alleen niet vast in de normen. Het ligt voor de hand dat een beveiliging die ongelukken moet voorkomen of een effect heeft op het milieu, alleen ontworpen, geïnstalleerd, bedreven en onderhouden moet worden door mensen die hiervoor hebben geleerd. En nooit zomaar door een aangewezen persoon die deze activiteiten moet uitvoeren. Helaas zien onze specialisten dit in de praktijk toch nog wel heel vaak gebeuren.
De PRD2.7 heeft betrekking op alle mogelijke beveiligingen van drukapparatuur, waaronder mechanische (afblazende) beveiligingen, instrumentele beveiligingen en procedurele beveiligingen. Wil je meer weten over het managementsysteem en de levenscyclus volgens de (NEN-EN-) IEC61511 lees dan ook onze brochure over functionele veiligheid voor de procesindustrie.
Onze kijk op procesveiligheid de afgelopen jaren dus flink is veranderd. Van een deterministische kijk, waarbij vooral het uitvoeren van de beveiliging de focus kreeg, naar de probabilistische methode, die veel meer uitgaat van risicobeoordelingen. Het is duidelijk dat de ontwikkelingen binnen het vakgebied zich op een razendsnel tempo opvolgen. Op de hoogte zijn van de nieuwe informatie is daarom essentieel. Kader kan je hierbij helpen. Met onze trainingen zorgen wij ervoor dat de kennis binnen jouw organisatie up-to-date blijft, zodat jij de veiligheid op de werkplek kunt blijven waarborgen. We kunnen de training volledig op maat inrichten. Heb je interesse in meer informatie? Neem dan contact met ons op.
Met 17 jaar aan ervaring weet Arjan alles over wat er komt kijken bij Functionele Veiligheid voor de Procesindustrie. Hij kan je helpen bij het opstellen van gevaren en- risico inventarisaties zoals de HAZOP en LOPA. Vervolgens ondersteunt hij graag bij het specificeren, ontwerpen, berekenen, en het uiteindelijk in bedrijf nemen en onderhouden van installaties.
4 artikel(en)
Wil je meer informatie over de PRD2.7 en de daarin genoemde NEN-EN-IEC61511 norm? Neem dan contact met ons op. Onze specialisten staan voor je klaar.
