Arbeidsomstandigheden anno 2023: hoe staan we ervoor?

Wat zijn goede arbeidsomstandigheden?

Jaarlijks doen zo’n 50.000 Nederlandse werknemers mee aan de Nationale Enquête Arbeidsomstandigheden van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) en onderzoeksorganisatie TNO. Het rapport geeft een indruk van hoe het ervoor staat op de werkvloer bij Nederlandse bedrijven. Er is in de actualiteit veel te doen rond arbeidsomstandigheden bij bedrijven. Denk aan het nieuwe normaal dat is ontstaan na corona: hybride werken en personeelstekorten. Ook stond het nieuws vol met verhalen over ongewenst gedrag op de werkvloer. De Nationale Enquête Arbeidsomstandigheden geeft concrete cijfers over dit soort ontwikkelingen. Hieronder zetten we de meest opvallende resultaten op een rij. En voorspellen we iets over de uitkomsten die in 2023 gepubliceerd worden.

Fysieke belasting: de getallen

Eind 2021, toen de laatste enquête werd afgenomen, deed 38% van alle werknemers fysiek belastend werk. Bijvoorbeeld het maken van herhalende bewegingen (29%), regelmatig veel kracht zetten (18%) en werken in een ongemakkelijke houding (10%). Mensen met beeldschermwerk zaten gemiddeld 4,4 uur per dag achter een beeldscherm. Twee op de vijf werknemers hadden volgens het laatste rapport last van klachten aan de nek, schouders, armen of handen. Deze klachten kwamen vaker voor bij vrouwen (46%) dan bij mannen (33%). Toch vond 86% van de werknemers met fysiek belastend werk dat er geen aanvullende Arbo-maatregelen nodig zijn voor hen. Bij beeldschermwerk had 75% deze mening.

Hoe veilig is het op de Nederlandse werkvloer?

In 2021 gaf 13% van de werknemers aan meestal of altijd gevaarlijk werk te doen; mannen deden hier vaker aan dan vrouwen. Struikelen of uitglijden was het meest genoemde risico. Daarnaast kwam 17% van de werknemers in contact met mogelijk besmettelijke personen, dieren of materiaal, en 2,6% van de werknemers was betrokken bij een arbeidsongeval met letsel of geestelijke schade. Mannen kregen vaker te maken met verzuim. De meest voorkomende soorten lichamelijk letsel waren open of oppervlakkige wonden en letsel aan spieren, handen of lichaamsdelen. 71% van de werknemers gaf aan wel genoeg informatie over veilig en gezond werken te krijgen.

RI&E toetsen?

Hebben jullie al een RI&E? En wil jij jullie RI&E laten toetsen?
Zodat jullie RI&E binnenkort weer helemaal ‘up-to-date’ is. Dat kan met ons.

RI&E laten toetsen

(binnen 24 uur contact)

Psychosociale arbeidsbelasting neemt toe

Het percentage hoge taakeisen nam de afgelopen jaren toe en de mate van autonomie af, waardoor het aantal high-strain jobs (banen met weinig autonomie en hoge taakeisen) ook steeg. Werk werd het vaakst als emotioneel zwaar ervaren in de zorg en het onderwijs. Er was ook een stijging van het aantal werknemers met burn-outklachten en 42% van de werknemers gaf aan (aanvullende) maatregelen nodig te hebben. Daar werd wederom in de zorg en het onderwijs het meest om gevraagd. Ook de werk-privé disbalans steeg, terwijl deze in het rapport van het voorgaande jaar juist nog was gedaald.

Wat komt er in 2023 uit de Nationale Enquête Arbeidsomstandigheden?

Natuurlijk is niet alles zeker, maar op basis van de actualiteit zijn er een aantal voorspellingen te doen over het rapport van aankomend jaar.

De werkdruk zal ongetwijfeld hoog blijven als de personeelstekorten aanhouden. Dat levert stress op. Die stress kan dan weer leiden tot fysieke, psychische en mentale klachten. Daarbij zou het zomaar kunnen dat het hybride werken de balans tussen werk en privé verder verstoort. Als het aantal high-strain jobs toeneemt en autonomie afneemt, kan die combinatie een gevaarlijke cocktail opleveren.

Gelukkig zijn er ook een aantal positieve verwachtingen. Zo is de aandacht voor psychosociale arbeidsbelasting (PSA) toegenomen, mede door het nieuws over omgangsvormen en grensoverschrijdend gedrag. Organisaties zijn tegenwoordig misschien wel meer bereid om verdiepende onderzoeken te doen. En het PSA-beleid eens kritisch tegen het licht te houden.

Aan de slag met betere arbeidsomstandigheden?

Wil je als werkgever positief opvallen qua arbeidsomstandigheden, dan is er werk aan de winkel. Een eerste stap kan zijn om met een Risico-inventarisatie en Evaluatie (RI&E) inzichtelijk te maken welke risico’s medewerkers lopen. Kader kan hierin ondersteunen, ook bij een verdiepend onderzoek naar bijvoorbeeld fysieke belasting of psychosociale arbeidsbelasting. Ook medewerkerstevredenheidsonderzoeken en werkplekonderzoeken geven vaak goede inzichten. Ben je benieuwd hoe jouw organisatie er anno 2023 voor staat qua arbeidsomstandigheden?

Meer over RI&E?

Wil je meer weten over RI&E? Of een RI&E opstellen?

Alles over RI&E