Veiligheidscultuur verbeteren? Voorkom deze vijf valkuilen

1. Gebrek aan betrokken leiderschap 

Een sterke veiligheidscultuur wordt gedragen door de gehele organisatie: van de medewerkers op de werkvloer, tot het middenmanagement en de directie. De leidinggevende speelt hierin een belangrijke voorbeeldfunctie. Toch kan zo’n voorbeeldfunctie in de praktijk lastiger zijn dan je misschien verwacht. In de waan van de dag neemt het gemak soms de overhand. Misschien loop je even snel met je sneakers over de bouwplaats, of laat je die veiligheidsbril hangen voordat je het lab betreedt. Je spreekt snel een collega en dan ben je weer weg. Kan geen kwaad, toch? 
 
Toch wel! Bij veiligheid geldt: goed voorbeeld doet goed volgen. Medewerkers nemen de maatregelen pas serieus als de leidinggevende ook betrokken is en het goede voorbeeld geeft. Doe je dat niet, dan zijn medewerkers sneller geneigd om tóch even de veiligheidsregels te negeren. Hoe geef je dan het goede voorbeeld? Bijvoorbeeld door: 

• Zelf altijd de veiligheidsmaatregelen netjes te volgen
• Veiligheid consistent onder de aandacht te brengen, bijvoorbeeld als vast onderwerp in de wekelijkse bijeenkomst
• Goed veiligheidsgedrag te belonen
• In gesprek te gaan met medewerkers op de werkvloer. Wat vinden zij van de veiligheidsmaatregelen? Zijn de regels duidelijk of in de praktijk lastig te volgen?

Veiligheid waarborgen is een kernkwaliteit van goed leiderschap. Je kunt je leiderschapsvaardigheden verder versterken met behulp van een leiderschapsprogramma.

2. Weinig draagvlak of veiligheidsbewustzijn onder medewerkers 

Een sterk veiligheidsbewustzijn op de werkvloer vraagt om een cultuurverandering. Die leg je niet alleen top-down op, maar stimuleer je óók bottom-up. Medewerkers moeten zich betrokken voelen bij het onderwerp en niet het gevoel krijgen dat ze de veiligheidsmaatregelen opgelegd krijgen. Veiligheid is een belangrijk onderwerp voor iedereen!

Daarom beginnen we vaak met een interactieve veiligheidscultuurworkshop. Medewerkers uit alle lagen van de organisatie, inclusief directie, delen hun meningen en ervaringen over veiligheid. Een goede start voor gerichte verbeteracties. Vervolgens maak je concrete gedragsafspraken: hoe spreken we iemand aan op onveilig gedrag? En zullen we elkaar belonen bij goed gedrag?

Blijf de werkvloer vervolgens bij veiligheidsonderwerpen betrekken. Laat medewerkers meedenken over nieuwe veiligheidsmaatregelen, bijvoorbeeld in een stuurgroep of verbeterteam. Ook een veiligheidsambassadeur kan ondersteunen bij het verbeteren van de veiligheidscultuur. De veiligheidsambassadeur is een medewerker op de werkvloer die veiligheid op een informele manier onder de aandacht brengt bij de collega’s. Dat maakt het onderwerp een stuk toegankelijker: een medewerker met vragen stapt vaak liever af op een collega, dan op een leidinggevende.  

3. Te veel focus op veiligheidsregels en -procedures 

Natuurlijk moeten regels en procedures gevolgd worden. Maar hoe fijn is het als regels gevolgd worden uit een intrinsiek veiligheidsbelang, in plaats van als ‘moetje’? Lage treden op de Safety Culture Ladder worden niet voor niets gekenmerkt door reactief en ad hoc gedrag. Hoe meer verantwoordelijkheid, reflectie en proactiviteit er in de organisatie is rond veiligheid, hoe sterker de veiligheidscultuur en hoger je kunt certificeren op de ladder. 

Wil je serieus investeren in het verbeteren van de veiligheidscultuur? Ga een stap verder dan de regelgeving en maak veiligheidscultuur een intrinsiek belang van de organisatie. Ook hier geldt: zorg dat medewerkers betrokken worden in het verandertraject. Maak veiligheid een inspirerend en terugkerend onderwerp in de organisatie. Je kunt het veiligheidsbewustzijn extra kracht bijzetten door een veiligheidsdag te organiseren, waar je actuele thema’s tastbaar maakt met storytelling en terugkerende vraagstukken toelicht.  

4. Onvoldoende communicatie rond de veiligheidscultuur 

Consistente veiligheidscommunicatie is de sleutel tot het verbeteren van de veiligheidscultuur. Door regelmatig over veiligheid te communiceren, vergroot je het veiligheidsbewustzijn binnen de organisatie. Dat kan in verschillende gespreksvormen: 
 
1-op-1: geef tijdens een evaluatie feedback op het veiligheidsgedrag van de medewerker, maar val niet de persoon aan. Beloon goed gedrag met een compliment of erkenning.  

Teamniveau: maak veiligheid een vast punt op de agenda, bijvoorbeeld in de wekelijkse teammeeting. Vier successen, geef updates over nieuwe wetgeving en vraag je team om input voor verbeterpunten.  

Directie: ga regelmatig met het middenmanagement in gesprek over veiligheid en maak veiligheid een vast onderwerp van de kwartaalupdate. Stimuleer het veiligheidsbewustzijn via promotie zoals posters, veiligheidscampagnes, banners of gadgets.  

5. Gebrek aan volharding 

Inmiddels zie je vast de rode draad: je stimuleert het veiligheidsbewustzijn in de organisatie door consistentie en betrokkenheid. De veiligheidscultuur verbeter je niet in één week, maand of jaar. Het vraagt om een constante inspanning van de hele organisatie. En daar horen tegenslagen bij: tijdens een drukke periode kan de organisatie weer terugvallen in een oude, ad hoc werkwijze. Dat is geen probleem, zolang je de draad weer oppakt. Je kunt de motivatie erin houden op verschillende manieren: 

• Meet tussentijds de voortgang van de strategie via een veiligheidscultuurmeting
• Wees bereid om je strategie tussentijds bij te stellen
• Vermijd het benadrukken van een vast doel. 
  • Niet: ‘Over 4 jaar staan we op trede 4.’ 
  • Wel: ‘Laten we elke week een momentje stilstaan bij veiligheid op de werkvloer.’ Of: ‘We spreken af om elkaars goede veiligheidsgedrag te benoemen en belonen.’